Eén oude boom levert ecosysteemdiensten van 400 jonge bomen, toont nieuw onderzoek aan. Bomen oud laten worden levert dus een hoop voordelen. Toch delven ze vaak het onderspit wanneer gewerkt wordt aan bijvoorbeeld wegen, riolering, kabels en leidingen. In dit blog lees je hoe je bomen het beste beschermt op de bouwplaats.

Bomen zijn multitalenten. Hoe ouder de boom, hoe meer ze in hun mars hebben. Het is een overstromingsremmer - het bladerdek werkt als een paraplu en neemt de scherpe randjes weg bij een piekbui, insectenhotel, vogelhuisje, voedselfabriek, airco (zeg gerust: 10 stuks) en luchtfilter in één. Bomen maken je ook nog eens hartstikke blij en dragen dus bij aan sociale cohesie.

Kortom: behouden die virtuozen! Deze alleskunners zijn steevast werknemer van de maand voor onze openbare ruimte, oftewel fysieke leefomgeving. Maar hey, geef ze dan wel de kans om hun jaren gezond te slijten. Een paar belangrijke basisregels voor gezonde bomen.

Koester de kringloop

Bomen zijn onderdeel van een ecosysteem. Zo zoeken vogels een veilige plek om te broeden, maar eten ze ook de rupsen die in de boom leven. Het blad dat de boom elk jaar laat neerkletteren, is voedsel voor bodemschimmels. Die schimmels helpen de boom weer om voedsel op te nemen. En zo zijn er nog tal van voorbeelden die de cirkel rond maken. Haal je één element uit de keten? Dan ontstaan ziekten en plagen. Mooi voorbeeld is eikenprocessierups: doordat we in ons land een overdaad aan eikenlanen kennen met weinig diversiteit aan beplanting, voelen meesjes zich niet thuis en zoeken ze elders hun heil. Kortom: elke dag luxe eikenbladbuffet voor de kriebelrups!

Eén boomspiegel beter dan géén boomspiegel 

Bomen, spiegels? De boomspiegel is het gebied rond de stam van een boom, gespiegeld aan het bladerdak. Hoe meer ruimte je geeft aan boomspiegels, hoe beter. De ruimte rondom de stam dichttegelen is dus een nog-go omdat je het daardoor regenwater moeilijk maakt om de bodem in te sijpelen. Oftewel: je snijdt de hemelwatertoevoer af. Een royale boomspiegel geeft ook ruimte voor het blad van de boom, zodat liefhebbers van dit bijzondere dieet hun hart kunnen ophalen.

Bodem is de basis 

Een gezonde bodem, ook wel groeiplaats genoemd, helpt de boom oud worden. Een gezonde bodem heeft een hoge biodiversiteit waar het krioelt van allerlei schimmels en bodemdieren. Zo staat de regenworm bekend als een harde werker met een flinke dosis tunnelvisie: het wormpje ziet het als zijn levensmotto om lange tunneltjes te graven waardoor zuurstof in de bodem komt – essentieel voor een gezonde bodem.

Verdichting? Tijd voor verlichting! 

Wanneer de bodem verdicht raakt, belemmer je wortelgroei van een boom en zonder zuurstof werp je ook nog eens een blokkade op voor de wortels om hun weg te vinden naar grondwater. Verdichting zorgt daarbij ook voor wortelopdruk: het bekende beeld van splijtend asfalt.

Wat kan je op de bouwplaats doen om bomen te beschermen?

• Auto’s en vrachtwagens, opgelet: houd zwaar geschut uit de buurt van boomspiegels om verdichting of schade aan de stam te voorkomen. Een wond aan de bast is een toegangspoort voor parasitaire schimmels. Plaats bij zandbodem rijplaten om het gewicht evenredig te verdelen, bij een kleibodem werkt zoet zand beter.
• Plaats geen zware voorwerpen in de buurt van bomen: wees kritisch waar je materieel opslaat. In ieder geval niet te kort op de boom om verdichting te voorkomen
• Werk niet onder natte omstandigheden: ook dat werkt verdichting in de hand
• Help de bodem soms een handje: ligt verdichting, desondanks dat je bovenstaande naleeft, op de loer? Houd de bodem luchtig tijdens werkzaamheden met behulp van een grondboor. Het liefst laat je de natuur dat zelf doen, maar als je daarmee verdere problemen kan voorkomen, dan is dat zeker een goed alternatief. Ook kan je kiezen om regenwormen aan te voeren. Maar ook dit is slechts een tijdelijke oplossing.

Nu de mist in gaan, is over 10 jaar problemen

Waarom is dit alles zo belangrijk? Bomen zijn weerbare wezens en leggen flinke voorraden aan. Eventuele problemen die hun oorzaak vinden in de werkzaamheden, komen pas pakweg 10 jaar na dato aan ’t licht. Dat lees je goed, 10 jaar! Dan is iedereen die verbouwing al lang weer vergeten. Maar de boom niet, die zit met de gebakken peren en legt vermoedelijk niet veel later het loodje. Oud worden, vergeet ’t maar. En dat is precies wat we niét willen.