Banner ipc website

Boombeheer en -verzorging Bomen in een veranderend klimaat: wat is nodig voor een toekomstbestendig bomenbestand?

Onderwerpen
Bomen
klimaatadaptatie
Boombeheer
Boomverzorging
22 januari 2025
Boom - boomveiligheidscontroleur

Klimaatverandering is geen toekomstscenario meer, we zitten er middenin. Van langdurige droogte tot extreme piekbuien: onze leefomgeving staat onder druk. In deze uitdagingen spelen bomen een dubbele rol. Ze helpen onze leefomgeving klimaatbestendiger te maken, maar tegelijkertijd hebben ze zelf te lijden onder de gevolgen van klimaatverandering.

In deze blog ontdek je:

  • Hoe bomen cruciale ecosysteemdiensten leveren.
  • Wat de grootste uitdagingen zijn voor bomen door klimaatverandering.
  • Praktische tips om jouw bomenbestand toekomstbestendig te maken.
Bomen verbinden het ecosysteem, zowel boven als onder de grond, en spelen een onmisbare rol in het behoud van een gezonde leefomgeving
DSC4423

Ecosysteemdiensten: bomen als bouwstenen van een gezond ecosysteem

Bomen zijn onmisbaar voor een veerkrachtig ecosysteem. Ze leveren talloze ecosysteemdiensten, die zowel de mens als de natuur ondersteunen.

Geredeneerd vanuit de mens:
Vanuit dit perspectief zien we bomen als leveranciers van voordelen:

  • Klimaatregulatie: bomen bieden schaduw en koelen hun omgeving via verdamping.
  • Waterbeheer: bomen reguleren de vochtbalans door water op te nemen via hun wortels en dit deels te verdampen, waardoor ze zowel de grond als de luchtvochtigheid in hun omgeving beïnvloeden.
  • Luchtzuivering: ze filteren schadelijke stoffen en verbeteren de luchtkwaliteit.

Geredeneerd vanuit het ecosysteem:

In een gezond ecosysteem werken bomen samen met andere organismen:

  • Biodiversiteit: bomen bieden voedsel, schuilplaatsen en leefruimte voor talloze soorten.
  • Bodemgezondheid: bladeren en takken verrijken de bodem met voedingsstoffen, wat bijdraagt aan een beter waterbergend vermogen – essentieel voor bomen en andere organismen.
  • Samenwerking: schimmels, insecten en andere organismen werken samen met bomen om een veerkrachtig systeem te vormen.
Zoals in de European Tree Manager-opleiding van IPC Groene Ruimte wordt benadrukt: bomen dragen bij aan het héle ecosysteem, niet alleen aan de mens.
006s nkn14 01 nl

Klimaatverandering: wat betekent dit voor bomen?

Bomen staan onder druk door de steeds extremere weersomstandigheden. Hier zijn enkele van de grootste uitdagingen:

1. Hittestress
Bij hoge temperaturen moeten bomen zichzelf afkoelen door water te verdampen via hun bladeren. Boven de 25 graden stoppen veel boomsoorten met verdampen, waardoor de natuurlijke verkoeling wegvalt. Oververhitting zorgt voor:

  • Verschroeid blad: de bladeren drogen uit en verbranden letterlijk door de hitte.
  • Afsterven van takken: takken sterven af omdat ze niet genoeg vocht kunnen vasthouden.
  • Groeistop: het tekort aan water en voedingsstoffen belemmert de groei van de boom.

2. Droogte
Minder regenval en dalende grondwaterstanden maken het voor bomen moeilijker om water op te nemen. Vooral jonge bomen en bomen op arme groeiplaatsen sterven door een tekort aan water.

3. Wateroverlast
Bij hevige regenval kunnen wortels verdrinken door zuurstofgebrek in de bodem. Dit verstoort de wateropname en kan leiden tot wortelrot.

Steden zonder bomen zijn tot 7 graden warmer. Dit heet het stedelijk hitte-eiland-effect, bomen helpen dit aanzienlijk te verminderen. Al leven bomen in steden leven gemiddeld wel 10-20 jaar korter door de combinatie van hitte, droogte en vervuiling.
Boom - Data Inspecteur Bomen DIB

Tips voor een toekomstbestendig bomenbestand

1. Kies de juiste boomsoorten

Werk met soorten die bestand zijn tegen droogte, hitte en wateroverlast. Denk hierbij aan inheemse soorten die aangepast zijn aan lokale omstandigheden. Gebruik kennis uit projecten zoals CSI Trees om keuzes te baseren op wetenschappelijke data.

💡 Tip: Volg de workshop ‘Verschuiving klimaatzones: welke boomsoorten hebben we nodig?’ door Marc Ravesloot (WUR) tijdens de Nationale Boomverzorgingsdag op 21 maart 2025. Leer welke boomsoorten toekomstbestendig zijn en waar je in moet investeren om je bomenbestand veerkrachtig te maken.

2. Verbeter de groeiplaats

In stedelijke gebieden is de bodem vaak verdicht, wat de groei van bomen belemmert. Creëer groeiplaatsen die voldoende ruimte, water en voedingsstoffen bieden. Mulch en waterdoorlatende bodembedekking zijn hierbij goede opties.

💡 Tip: Volg de workshop ‘Hoe zien klimaatbestendige groeiplaatsen eruit?’ door Robin Driessen en Bert van Gils (GreenMax). Ontdek hoe je groeiplaatsen ontwerpt en revitaliseert met oplossingen die écht werken in de praktijk.

3. Bescherm bomen tegen hittestress

  • Zorg voor voldoende water tijdens droge en hete periodes. Slimme irrigatiesystemen kunnen helpen.
  • Bescherm jonge bomen met schaduwdoeken of coating tegen zonnebrand.
  • Gebruik bodembedekkers of organische mulch om vocht vast te houden en de bodemtemperatuur te reguleren.

💡 Tip: Volg de workshop ‘Zonnebrand bij bomen: hoe pakken we dat aan?’ door Kees Flier (Tree O Logic). Leer hoe je bomen effectief beschermt tegen zonnebrand en welke methoden wél en niet werken.

4. Pas natuurvolgend beheer toe 

Kies voor een onderhoudsstrategie die natuurlijke processen ondersteunt. Dit betekent minder ingrijpen en meer ruimte geven aan de dynamiek van de natuur. Maak gebruik van boomdata. Moderne technologieën, zoals digitale boomkronen en veldanalyses, bieden gedetailleerde inzichten in de gezondheid en groeiomstandigheden van bomen. Met deze data kun je gerichte en effectieve maatregelen nemen.

💡 Tip: Volg de workshop ‘Van risico gestuurd naar natuurvolgend boombeheer’ door Rob Borst (Gemeente Arnhem). Ontdek hoe Arnhem natuurvolgend beheer toepast en wat jij hiervan kan leren.

Bomen en klimaatadaptatie: wat kun jij doen?

Klimaatverandering stelt ons voor uitdagingen, maar ook kansen. Door bomen beter te beschermen en ons bomenbestand toekomstbestendig te maken, werken we aan een veerkrachtige en gezonde leefomgeving.

Wil je meer leren over bomen en klimaatadaptatie? Kom naar de Nationale Boomverzorgingsdag 2025 op 21 maart!

  • 📅 Datum: 21 maart 2025
  • 📍 Locatie: IPC Groene Ruimte, Arnhem
  • 💡 Meer informatie en aanmelden:

Naar evenement

Terug naar overzicht